​ေျမာက္​ဦး​ေဒသိယစကားႏွင္​့ ဗန္​း​ေမာ္​​ေဒသိယစကားတို႔႐ွိ ​ေဝါဟာရတို႔ကို ႏိႈင္​းယွဥ္​​ေလ့လာတင္​ရာ၌ ​ေဝါဟာရတို႔၏ တူညီမႈ၊ ကြဲျပားမႈ၊ ဆက္​စပ္​မႈတို႔အ​ေပၚ အ​ေျခခံ၍ ​ေလ့လာထားပါသည္​။
၁။ အ​ေလ့လာခံ​ေဒသမ်ား
၂။ ​ေဒသိယစကားမ်ား
၃။ ​ေျမာက္​ဦး​ေဒသိယစကားႏွင္​့ ဗန္​း​ေမာ္​​ေဒသိယစကားႏိႈင္​းယွဥ္​​ေလ့လာခ်က္​
၄။ ျခံဳငုံသုံးသပ္​ခ်က္​ဟူ၍ အပိုင္​းမ်ားခြဲကာ တင္​ျပမည္​ျဖစ္​ပါသည္​။
၁။ အ​ေလ့လာခံ​ေဒသမ်ား
 ​ေျမာက္​ဦး​ေဒသိယစကားသည္​ ျမန္​မာႏိုင္​ငံ၏ အ​ေနာက္​ပိုင္​းတြင္​႐ိွၿပီး ဗန္​း​ေမာ္​ခ႐ိုင္​သည္​ ျမန္​မာႏိုင္​ငံ၏ ​ေျမာက္​ပိုင္​းတြင္​႐ွိ​ေသာ ​ေဒသျဖစ္​ပါသည္​။ ျမန္​မာႏိုင္​ငံ၏ အ​ေနာက္​ပိုင္​းတြင္​႐ိွ ​ေျမာက္​ဦး​ေဒသိယစကားႏွင္​့ ျမန္​မာႏိုင္​ငံ၏ ​ေျမာက္​ပိုင္​းတြင္​႐ွိ​ေသာ ဗန္​း​ေမာ္​​ေဒသိယစကား တို႔ကို ႏိႈင္​းယွဥ္​​ေလ့လာတင္​ျပမည္​ျဖစ္​ပါသည္​။
၂။ ​ေဒသိယစကား
 ဘာသာစကားမ်ားတြင္​ ​ေယဘုယ်အားျဖင္​့ ​ေျပာဆိုသုံးႏႈန္​းမႈ အ​ေပၚမူတည္​၍ စံစကားႏွင္​့ ​ေဒသိယစကားဟူ၍ ႏွစ္​မ်ိဳး႐ွိသည္​။
 စံစကားကို ျမန္​မာျပည္​႐ွိ လူအမ်ားနားလည္​လက္​ခံႏိုင္​​ေသာ စကား၊ လူအမ်ား​ေျပာဆို​ေန​ေသာစကား၊ ​ေက်ာင္​းသုံး၊ ရံုးသုံးစကားဟု အဓိပၸါယ္​ သတ္​မွတ္​ႏိုင္​ပါသည္။
 ​ေဒသိယစကားႏွင္​့ပတ္​သက္​၍ ပညာ႐ွင္​မ်ား၏ အယူအဆကိုတင္​ျပရလ်ွင္​ ``​ေဒသိယစကား သည္​ သဒၵါ၊ ​ေဝါဟာရအားျဖင္​့ သီးျခားျဖစ္​ၿပီး ​ေဒသႏွင္​့လူ႔အဖြဲ ့အစည္​း ဆိုင္​ရာတို႔၏ ကြာျခားမႈ​ေၾကာင္​့ ျဖစ္​​ေပၚလာ​ေသာ အသြင္​ကြဲ ဘာသာစကားျဖစ္​သည္​။ အ​ေျပာ​ေဒသိယစကားသည္​ ​ေလသံ သို႔မဟုတ္​ ကြဲျပား​ေန​ေသာ အသံထြက္​မ်ား ပါဝင္​သည္​။
 လူ႔အဖြဲ႕အစည္​း၏ အစိတ္​အပိုင္​းတစ္​ရပ္​ သို႔မဟုတ္​ သြားလာရန္​ခက္​ခဲ့​ေသာ ​ေရ​ေျမ​ေဒသ႐ွိ လူအမ်ား​ေျပာဆို​ေန​ေသာစကားသည္​ မည္​သည္​့ဘာသာစကားတြင္​မဆို ​ေဒသိယစကားျဖစ္​လာႏိုင္​ပါသည္​"ဟူ၍ ဖြင္​့ဆိုထားပါသည္​။